Životinje zimi
U decembru zima dolazi na Severnoj Hemisferi. Dani postaju sve kraći, temperature padaju, područja su prekrivena snegom, a drveće je bez lišća. Čini se da priroda miruje, ušla je u zimski san. Ali to nije baš tako. Mnoge životinje ne migriraju i ne ulaze u hibernaciju, naprotiv aktivni su i budni tokom cele zime, sve do dolaska toplih prolećnih dana. Pogledajmo šta se zimi događa sa nekim našim životinjama iz naše faune zimi.
Lisica
Za razliku od medveda, lisice zimi ne hiberniraju. U stvari, niske temperature teško menjaju njihovo ponašanje i rutinu. U vrlo hladnim danima lisice provode vreme na suncu kako bi se ugrejale, ali u ekstremnim olujama traže sklonište. Lisice zimi razvijaju zimsko krzno koje je deblje i pruža dobru zaštitu od hladnoće. Većinu dana provode u potrazi za hranom, sve dok ne počnu da koriste jazbinu dok ne rode mlade. Neretko je primetiti da lisica spava na otvorenom pod tankim slojem sveže napadanog snega. Sezona parenja započinje u januaru do početka marta. Lisice se tokom ovog perioda obično grupiraju u parove, dok se ponekad mogu naći u većim grupama. Glavni problem zimi je nedostatak hrane. Često se događa da u potrazi obroka lisice ulaze u naseljena mesta i privatna dvorišta.
Divlja mačka
Divlja mačka je vrsta koja više voli da bude aktivna noću. One su solitarne, što podrazumeva da veći deo godine provode sami, osim tokom sezone parenja i kada imaju mlade. Divlje mačke imaju 2 perioda estusa godišnje, od decembra do februara i od maja do jula. Tokom zimskih meseci mužjaci ulaze na teritoriju ženki da bi se parili, međutim ne pomažu u odgajanju mladih. Žene imaju manju teritoriju koju bolje čuvaju od uljeza. Danju vreme provode skrivajući se u pukotinama drveća, pukotinama kamenja ili gustom grmlju, dok obično love noću. Kad ih duboki sneg spreči da putuju na veće udaljenosti, ostaju u jazbini sve dok se ne poboljšaju okolni uslovi.
Siva čaplja
Siva čaplja je česta vrsta ptica koja naseljava veći deo Palearktika (Evropa, veći deo Azije i Severna Afrika). Hrane se ribom, vodozemcima i malim sisarima koje love u plitkoj vodi, močvarama ili poplavljenim poljima. U letnim mesecima skupljaju se u velike kolonije i prave nekoliko gnezda na jednom ili više susednih stabala kako bi izgradili koloniju, dok zimske mesece provode sami. Nisu ptice selice u pravom smislu te reči, ali na ekstremno niskim temperaturama, kada je voda zamrznuta i nema dovoljno hrane, sive čaplje lete prema jugu do mesta gde im led ne predstavlja problem.
Dugorepa senica
Ovo je česta vrsta ptica pevica koja naseljava gotovo celu teritoriju Makedonije. Preferira listopadne ili mešovite šume sa dobro razvijenom grmljevom vegetacijom. Gnezda gradi uglavnom na gustom grmlju ili niskom drveću. Neiskusnim posmatračima ptica teško je uočiti pticu u toplijim mesecima, ali zimi, kada su uslovi suroviji i ima manje hrane, grupa dugorepih senica grupira se u grozdovima koji ponekad broje i nekoliko desetaka ptica i tada ih je puno lakše uočiti. Zima je najbolje vreme za posmatranje ovih ptica jer se spuštaju sa planina i često se pojavljuju u gradskim parkovima, dvorištima ili balkonima u potrazi za hranom. Kada su temperature izuzetno niske, ove ptice mogu da koriste napuštena gnezda ili male rupe u koje ulazi veliki broj ptica i ,,u zagrljaju“ greju jedne druge.
Velika senica
Velika senica čest je stanovnik urbanih parkova, vrtova i dvorišta. Gnezda gradi na zatvorenim mestima poput rupa na drveću, banderama, raznim otvorima, pa čak i poštanskim sandučićima. Sa svojim žutim trbuhom i crnom glavom, velika сеница jedna je od najprepoznatljivijih ptica pevica u našoj zemlji. Hrane se malim insektima ili njihovim larvama, ali i semenkama i malim plodovima. Poput dugorepih senica, velika senica ne migrira u pravom smislu te reči. Odrasle ženke zadržavaju svoje teritorije tokom cele godine. Samo u slučaju ekstremno niskih temperatura spuštaju se u niže krajeve ili na jug u potrazi za hranom. Nestašica hrane najveća je opasnost zimi. U slučaju iznenadnog mraza ili snega često uzrokuju masovni pomor, posebno mladih ptica. Ukoliko postavite hranilicu za ptice zimi,verovatno će upravo ova vrsta ptica biti jedna od najčešćih posetilaca.
Polf
Polf je jedan od najvećih spavalica u prirodi. Zimske mesece provodi hibernirajući u udubljenjima, pećinama, napuštenim zgradama ili na tavanima.Dužina hibernacije varira od regiona do regiona i generalno se povećava proporcionalno geografskoj širini. U proseku, period hibernacije traje između oktobra i maja, i pored toga što takođe uvelike varira zavisno od dostupnosti hrane. Čak i u letnim mesecima provode veći deo dana spavajući, a aktivni su samo jedan kratki interval dok traže hranu. Jedno istraživanje je pokazalo da su u letnim mesecima polfovi aktivni u prosektu 200 minuta dnevno. Žive u listopadnim šumama, obično hrastovim ili šumama sa bukvom i više vole mesta na kojima postoje stene sa pukotinama ili pećinama. Oni su dobro prilagođeni životu u kojem postoje ljudi, pa često se dogodi da pukotine i pećine zamene kućicama za ptice, tavanima i otvorima na zidovima. Hrane se bobicama, međutim se mogu prilagoditi i u nekim slučajevima da jedu insekte.
Žutogrli miš
Za razliku od polfa, žutogrli miš ne hibernira i aktivan je tokom cele godine. Ponekad se nekoliko jedinki greje u nekoj šupljini kako bi zadržale toplinu. Izuzetno je dobar u uspinjanju na drveće i grmlje, međutim većinu vremena provodi uzemljen. Živi u rupama na drveću ili u šupljinama od panjeva ili trupaca, kućicama za ptice, ali zna se nastaniti i u zgradama gde žive ljudi. U jazbinama gradi kanale sa nekoliko hodnika i otvora gdje provodi zimske mesece hraneći se zalihama žira, lešnika i drugog voća koje sakuplja tokom toplijih meseci. Voće koje se neće pojesti često klija i na taj način pomaže širenju šuma. Žutogrli miš uglavnom je aktivan noću i izlazi iz jazbine u potrazi za hranom. On u svom vlasništvu ima relativno male teritorije sa površinom manjom od polovine hektara u kojoj prolazi čitav život.
Autor: Nenad Petrovski
Fotograf: Andrej Mihajlov