Платанот (Platanus orientalis) е вид дрво чиј природен ареал се протега од Балканскиот полуостров на запад до Иран на исток. Тоа се долговечни дрва кои неретко достигнуваат повеќевековна старост. Карактеристични се заради својот впечатлив изглед - растат преку 30 метри во височина, имаат широка крошна и прават голема и убава сенка. Заради овие свои карактеристики, во минатото било вообичаено платаните да се садат на места каде што има голема фрекфенција на луѓе, или пак местата каде што растеле платаните природно се претворале во собиралиште за народот. Припаѓаат на родот Platanus, кој брои околу десетина видови, распространети ширум северната земјина полутопка. Родот Platanus, всушност, е наречен токму по видот Platanus оrientalis, а името платан е во употреба уште од античко време и потекнува од грчкиот збор „platus”, што значи широко, и се однесува на карактеристичните широки листови. Денес овој термин се употребува во најголемиот дел од западна Европа. Кај нас, во Турција, па и подалеку на исток, ова дрво е познато и како чинар.

Платаните се мошне важен дел од биолошката разновидност на Македонија и можат да се сретнат низ целата нејзина територија, најчесто како поединечни стебла. Заради својата старост и значење, а во согласност со Секторската студија за заштита на природното наследство изработена во 1999 година, на национално ниво се заштитени повеќе платанови стебла, на неколку локации низ државата. Врз основа на Законот за заштита на природата, во 2021. година, на територијата на градот Охрид, за природна реткост се прогласени 7 платанови дрва, и тоа: стариот чинар во централното градско подрачје, чинарите во населбите Кошишта, Воска и Влашка маала, како и чинарите пред Домот на пензионерите, зградата на Црвениот Крст и на улицата Јане Сандански, а по нивното прогласување, во зависност од состојбата на секој чинар одделно, Општината Охрид презеде соодветни мерки во насока на санација на оштетувањата, конзервирање и импрегнирање на стеблата, поставување потпорни столбови, огласни табли, фитопатолошка и ентомолошка заштита и сите останати активности во насока на ревитализација на овие значајни примероци на македонската дендрофлора. За конзервирање и заштита на чинарите се употребувани природни материјали, а неретко за заштита на стеблата е употребувана кора од други дрва.

Уште при самото спомнување на терминот чинар, најчесто првата асоцијација е стариот охридски чинар, кој е еден од симболите на градот и кој се наоѓа на истоимениот плоштад. Ова многу векови старо дрво го ужива статусот на природна реткост уште од 1967 година. Според историските податоци, ова е најстариот чинар во Охрид, а истовремено претставува најзначајната природна реткост и природно богатство во градот. За староста на овој чинар постојат повеќе мислења. Според првото, чинарот е стар 11 века, а постои и легенда според која него го засадил Св. Климент Охридски уште во времето на постоењето на првиот словенски универзитет во Охрид. Според второто, чинарот опстојува околу шест века. Во поново време се направени неколку испитувања од кои едното е за потребите за изготвување на студијата за негова заштита, според која е проценета старост од приближно 700 години. Според испитувањата пак на италијанската фондација Giant Trees Faundation, направени во 2018 година, староста се проценува на 1122 години (+/- 100 години), што охридскиот чинар го вбројува меѓу најстарите 6 дрва од видот Platanus orientalis во светот.

Чинарот е висок 18 м, од кои на стеблото отпаѓаат 3 м, а на крошната 15 м. Крошната е асиметрична, со видни нарушувања и оштетувања. Во основата, кај кореновиот врат, стеблото има обем од 17,3 м. а на градна височина, која се мери на 1,3 м од основата, обемот му е 14,7 м. Заради големата старост, неповолните природни влијанија во текот на многуте векови, негрижата на општеството, па дури и несоодветните методи на заштита и конзервирање, денес изгледот на чинарот е видно нарушен и деформиран. Оштетувањата се особено изразени кај стеблото, кое е поделено на два дела, со изразена деструкција на неговата форма и структура. Со санацијата се исфрлени несоодветните материјали од претходните конзерваторски активности, со што на дрвото му е овозможено повторно да има природна аерација, поставени се потпорни столбови и информативни табли. Во основата околу чинарот постои заштитен ѕид со висина од 50 cm со функција да го оддели чинарот како посебна целина и да го заштити од минувачите.

Чинарот во населбата Воска, кој се наоѓа на крстосницата помеѓу улиците „Гоце Делчев“ и „Бистрица“, според локалното население е стар околу 500 – 600 години и е втор најстар чинар од седумте заштитени во Охрид. Со дендрометриски методи вршени при подготовка на елаборатот за негова заштита, проценета е старост од приближно 400 години. Пред да се применат мерки за негова конзервација, овој чинар беше во најлоша состојба, како поради неговата голема старост, така и поради општата негрижа на заедницата и несовесното однесување на локалните жители. Дрвото е високо 17 м, а стеблото е со дијаметар од 1,3 м.

Впечатлив е нарушениот и деформиран изглед на кој отсуствува централна гранка, што е последица на неправилното и нестручно кастрење и сечење на гранките во минатото. Според кажувања на локални жители, пред триесетина години во коренот на дрвото се истурале големи количини прегорено масло од блиската автомеханичарска работилница што придонело за сериозно оштетување на кореновиот систем. Поради сето ова при конзервацијата на овој чинар се преземени најопсежни мерки за негова санација и ревитализација, а предвидена е и континуирана прихрана со биостимулатори за побрза обнова на оштетениот коренов систем.

На само 200 метри од централниот охридски чинар е чинарот во населбата Кошишта, кој се наоѓа на самиот излез од охридската чаршија кон западниот дел од градот, на крстосницата помеѓу улиците „Гоце Делчев“ и „Абас Емин”. Официјални податоци за староста на овој чинар не постојат, но според локалното население, тој потекнува од времето на Османлиската Империја и е стар преку 300 години. Слична старост е утврдена и со најновите мерења. Поради близината на овој чинар до чаршијата и пазарот неговото значење во минатото било големо, но денес ова значење е намалено бидејќи чинарот е на сообраќајна раскрсница и истиот се наоѓа на многу мал и тесен тротоар и под него е тешко дури и да се помине.

Поради староста, лошата поставеност во просторот и поради тоа што во непосредна негова близина е изграден висок станбен објект, денес изгледот на чинарот е видно нарушен и деформиран, а стеблото е неприродно навалено на една страна, со што му е нарушена статиката. Самото дрво е високо 20 м, во основата стеблото има обем од 6,м, а на градна височина 5,22м.

Овој чинар е дел од централното подрачје на Охрид и се наоѓа на улицата „Димитар Влахов“. Лоциран е пред објектот на Здружението на пензионери во Охрид, наспроти влезот во охридската гимназија „Св. Климент Охридски“. Се работи за релативно млад чинар, стар околу 100 години, со добро оформена и прибрана крошна. Во 2016 година пресечени му се на половина три големи вертикални гранки, со што му е нарушен правилниот изглед. Дрвото е високо 20 m, стеблото кај кореновиот врат има обем од 4,7 м, а на градна височина 3,5 м. Иако овој чинар е релативно млад, поради нестручното кастрење на 3 главни гранки, нарушена му е формата и обликот на крошната при што е ослабена и статиката и балансот на стеблото.

Во непосредна близина на чинарот кај Здружението на пензионери, на ул. „Димитар Влахов“ пред зградата на Црвениот Крст, е лоциран уште еден чинар кој е заштитен како споменик на природата. За разлика од претходниот, овој е со природно развиена крошна врз која нема траги од интервенции. Централно има добро развиена гранка со добри странични гранки. Во основата, кореновиот врат на стеблото има обем од 3,5 m, а на градна височина има обем од 3,9 m и дијаметар од 1,3м. Стеблото е право, полнодрвно и здраво, но целото обвиткано со бршлен. Утврдената старост со методата на вадење извртоци од стеблото со Преслеров сврдел и броење на годовите, е околу 100 години.

Овој чинар се наоѓа на само 150 метри од чинарите кај Домот на пензионери и Црвениот крст, на кружниот тек на кој се вкрстуваат ул. „Јане Сандански“ и бул. „Туристичка“. Има стебло со добро развиен хабитус и широко развиена и правилна крошна. Самото дрво е високо 23 m, а стеблото има обем од 3,7 m. Официјални податоци за неговата старост не постојат, а при неговата евалуација утврдено е дека е посаден пред околу 120 години. Во однос на останатите, за овој чинар може да се каже дека е во добра здравствена состојба, без забележителни оштетувања и заболувања по стеблото.

Заради својата местоположба на главната охридска артерија и заради својата големина, овој чинар е видлив од повеќе страни и претставува маркантна ориентациона точка во градот, како и место на кое има голема фреквенција на луѓе, што неминовно го поттикнува и претприемачкиот дух на локалното население во правец на препознавање на компаративните предности на ваквата локација.

150-годишниот чинар во населбата Влашка маала се наоѓа на крстосницата меѓу ул. „Питу Гули“ и ул. „Марко Нестороски“. Бидејќи во непосредна негова близина не постојат повисоки објекти од типот на згради и висококатници, овој чинар е забележлив од околината. За разлика од повеќето останати, иако стар век и половина, овој чинар има правилна форма, со добро развиена крошна, право централно поставено стебло со широко развиени хоризонтални гранки. Самото дрво е високо 25 м. Крошната му е типична за видот и силно разгранета. Во основа стеблото има обем од 4,6 м, а на градна височина 4,0 м. Стеблото е право и полнодрвно.

Како најзачуван и со најдобра здравствена кондиција, чинарот во Влашка маала е и добар пример за типичните морфолошки карактеристики на дрвата од видот Platanus orientalis. Една од тие карактеристики, по кои овие дрва се препознаваат, е тоа што кората им се лупи во вид на тенки неправилни лушпи кои опаѓаат, со што дрвото, дури и во рана возраст, добива шарен изглед. Многу често, во природните популации во понискиот дел на стеблото, кората не се лупи туку напукнува во вид на подлабоки, неправилни, мали плочки кои се од траен карактер.

Листовите на чинарот се со широчина до 20 cm и слично како и кај јаворот, длабоко се всечени на 5-7 дела со клиновидна форма. Цветањето се одвива едновремено со пролистувањето, кое во климатолошките услови кои владеат во југозападна Македонија и охридскиот регион, се случува во текот на април. Цветовите се собрани во топчести соцветија, наредени по оски, при што оските со машки и женски соцветија се одвоени. По цветањето машките соцветија се сушат и опаѓаат, а женските се развиваат во топчести соплодија, кои зреат во есен.