Поречка Белешница, речен бисер на Македонија

Се смета дека во Република Македонија има преку осумстотини водотеци кои се подолги од пет километри. Меѓу нив, четири се поголеми од 100 километри, шест се со должина помеѓу 50 и 100 километри, а 72 се долги помеѓу 20 и 50 километри. Од останатите водотеци, голем дел се со повремен карактер, односно исполнети се со вода само за време на топење на снеговите и на поројните дождови. За жал, кога е во прашање квалитетот на водата во нашите реки, особено во оние кои поминуваат низ населени места, голем дел од нив се со многу низок квалитет.

Реката Белешница, која е десна притока на Треска, е пример на полноводна река која од својот извор, па се до нејзиниот влив, е со кристално чиста и првокласна вода. Нејзиниот извор, кој е еден од најиздашните во Македонија, со вода се снабдува од подземните резервоари на масивот Јакупица. Иако е долга нецели шест километри, според количеството вода кое го носи, реката Белешница е најголема притока на Треска во Поречкиот Басен. Поради својата кристално чиста вода, Белешница во 2002 година е прогласена за Споменик на природата.

Реката Белешница, позната и како Беличка или Белешничка река, е кратка, полноводна река, десна притока на реката Треска. Нејзината долина е сместена во подножјето на планинскиот масив Јакупица, во атарот на селото Белица, во областа Порече.
Поради својата кристално чиста вода реката, од страна на Советот на тогашната Oпштина Самоков, во 2002 г. е прогласена за споменик на природата.
И денес, водата во Белешница е во редот на води од прва класа што значи дека се работи за многу чиста, олиготрофна вода, која во природна состојба може да се користи за пиење, за производство на храна и за одгледување на благородни видови риби - салмониди. Овие води се богати со кислород, не содржат или многу малку содржат органски материи и бактерии.
Белешница извира на околу 200 метри источно од најблиските куќи на селото Белица, на надморска височина од 580 метри. Долга е 5,8 километри, а течението и е во правец исток – запад. Во Треска се влива на надморска височина од 470 метри.
Изворот на реката претставува карстен вруток кој според својата просечна штедрост од околу 1,5 метри кубни во секунда, спаѓа меѓу најголемите извори во Македонија, заедно со Свети Наум (5-10 м3/с), Рашче (1 - 6 м3/с), Росоки (2,5 м3/с), Вруток (0,5 - 5 м3/с), Вевчански извори (0,2 - 1,5 м3/с), изворот на Треска (0,28 - 3,5 м3/с) и Студенчица (0,5 - 4,3 м3/с).
Во најгорниот дел од својот тек, реката тече низ недопрена природа низ која оформила прекрасни микропејсажи кои фасцинираат со својата амбиентална убавина. Во текот на годината, просечно, температурата на водата изнесува одвај девет степени целзиусови, што пак дава свежина на целиот амбиент во текот на летните месеци.
Селото Белица е единственото село низ кое тече реката Белешница. Поделено е на две маала - Горна Белица, кое всушност е старото село Белица и Долна Белица, кое воглавно се состои од викенд куќи. Според пописот од 2021 селото брои 37ители, иако во горното маало постојано живеат одвај петнаесетина жители.
Сливот на Белешница е доста разгранет и лежи во подрачје во кое доминираат карбонатни карпи. Во тој амбиент за време на геолошката еволуција се формирале повеќе пештери меѓу кои според своите карактеристики се издвојуваат пештерите Голубарница, Лапарница и Момичек.
Во делот од течението помеѓу Горна Белица и нејзиниот влив, изградени се 4 рибници од кои 3 се во функција. Поради чистата вода, во рибниците постојат идеални услови за одгледување на речна, калифорниска и црвена пастрмка.
Околината на реката Белешница, како и поширокиот амбиент на Поречието, поради скудната патна инфраструктура и лошата поврзаност, пред се со главниот град Скопје, се еден од најнедопрените делови на Македонија во кој природата во голема мера останала недопрена, автентична, а со тоа и атрактивна за посетители. Поради тоа во долниот дел од текот на Белешница се изградени повеќе угостителски и сместувачки капацитети во кои доаѓаат посетители од сите делови на државата.
На само 350 метри под магистралниот пат Македонски Брод – село Здуње и на помалку од пет километри од нејзиниот влив во езерото Козјак, Белешница се влива во реката Треска. Во реката Треска, во пределот на Поречието, се влеваат дванаесет поголеми реки, осум леви и четири десни. Од нив, според количината на вода што ја носи, најзначајна и најатрактивна е реката Белешница.